I. Wstęp
Jednym z zadań Sekretariatu Stanu Jego Świątobliwości jest ochrona wizerunku Papieży (odtąd w skrócie określanego jako „Wizerunek”) oraz oficjalnych herbów i znaków rozpoznawczych (flaga itp.) Państwa Watykańskiego i samych Papieży (odtąd w skrócie określanych jako „Emblematy”).
Ochrona ta w ostatnich latach, ze względu na ciągle rosnące znaczenie środków społecznego przekazu (w szczególności Internetu) oraz różne sposoby wykorzystania wizerunków i marek w celach komercyjnych, wymaga wciąż większej uwagi i pewnych specyficznych działań ze strony Sekretariatu Stanu.
Głównym celem tych działań jest zagwarantowanie, że przesłanie Ojca Świętego dotrze do wiernych nienaruszone, zaś Jego Osoba, symbole i oficjalne herby Stolicy Apostolskiej nie będą instrumentalizowane czy używane w celach komercyjnych; w tym ostatnim wypadku bowiem wierni mogliby błędnie sądzić, że inicjatywy komercyjne służą działalności dobroczynnej Stolicy Apostolskiej, a tak nie jest. Innym ważnym motywem jest położenie kresu, na ile to jest możliwe, przejawom bezprawia, które często ma miejsce w przypadkach nadużywania Wizerunku i Emblematów.
W związku z powyższym przy Sekretariacie Stanu zostało utworzone Centrum Koordynacji Ochrony Wizerunku i Emblematów („Centro di Coordinamento Tutela Immagine e Stemmi” – w skrócie „CCTIS”). Do skutecznego działania potrzebuje ono współpracy wszystkich podmiotów Kościoła powszechnego i lokalnego, a w szczególności Przedstawicielstw Dyplomatycznych, które mają zapewnić skuteczną wymianę informacji i dokumentów między Sekretariatem Stanu i poszczególnymi podmiotami i instytucjami działającymi na poziomie lokalnym, jak diecezje, parafie, zgromadzenia zakonne i inne, do których niniejsze prawo jest adresowane (odtąd będą nazywane „Adresatami”).
Niniejszy dokument chce ukazać podstawowe zasady, których Adresaci mają przestrzegać w przypadkach użycia Wizerunku lub Emblematów.
II. Poszczególne przypadki
1. Nadużycie Wizerunku lub Emblematów
W przypadku nadużyć (a więc np. użycia Wizerunku lub Emblematów w sposób obrażający godność Ojca Świętego lub uczucia religijne albo też w celach komercyjnych bez odpowiedniego upoważnienia) każdy z Adresatów, który się o tym dowie, powinien poinformować o tym własnego Ordynariusza/Przełożonego, dostarczając wszelkie posiadane informacje i dokumenty. Te informacje i dokumenty powinny następnie dotrzeć do Nuncjatury, która przekaże je, wraz z własnymi uwagami, do Sekretariatu Stanu. Ewentualne działania dotyczące ochrony Wizerunku/Emblematu mogą być podjęte jedynie po uprzedniej autoryzacji ze strony Sekretariatu Stanu.
2. Użycie Wizerunku i/lub Emblematów niepowodujące nadużycia
We wszystkich przypadkach, gdzie nie ma miejsca nadużycie, ale Adresat zamierza użyć lub autoryzować innych do użycia Wizerunku i/lub Emblematów, należy postępować zgodnie z następującymi zasadami:
2.1 Wyłączna kompetencja Sekretariatu Stanu
Należy przede wszystkim przyjąć i pamiętać, że, zgodnie z obowiązującym prawem, tylko Sekretariat Stanu – lub ewentualnie Nuncjatura, jeśli działa z mandatu Sekretariatu Stanu, w granicach swoich kompetencji – mogą używać bądź upoważnić innych do używania Wizerunku i/lub Emblematów.
2.2 Liberalizujące działania ad experimentum Sekretariatu Stanu
Zachowując w mocy wskazania poprzedniego paragrafu 2.1, Sekretariat Stanu, za pośrednictwem niniejszego dokumentu, chcąc docenić rolę i autonomię lokalnych podmiotów, ad experimentum, na okres jednego roku (od daty wydania niniejszego dokumentu: 24.02.2018), udziela każdemu Adresatowi, w zakresie kompetencji instytucjonalnych i terytorialnych jemu właściwych, delegacji do używania w sposób autonomiczny Wizerunku i/lub Emblematów, bez konieczności informowania o tym Sekretariatu Stanu czy też otrzymywania jego autoryzacji, w tych wszystkich przypadkach, gdy spełnione są równocześnie następujące warunki:
- dokonuje się wyłącznie w celach instytucjonalnych właściwych dla danego Adresata, przewidzianych przez obowiązujące prawo kanoniczne i cywilne, oraz mieści się w zakresie kompetencji i terytorium właściwych dla Adresata;
- nie ma, nawet pośrednio, natury komercyjnej czy reklamowej;
- nie autoryzuje podmiotów trzecich do używania Wizerunku i/lub Emblematów (nie dotyczy przypadków dzierżawy w sensie poniżej wyjaśnionym);
- nie dokonuje się z okazji podróży Ojca Świętego czy też celebracji o charakterze ogólnokrajowym (np. Jubileusze, Rocznice Pontyfikatu itp.);
- nie stoi w sprzeczności z obowiązującym prawem kanonicznym i cywilnym czy też z ogólnymi wskazaniami wyrażonymi przez Ojca Świętego.
Należy podkreślić, że wykorzystanie Wizerunku czy Emblematów w sposób wolny jest możliwe jedynie w sytuacji, gdy spełnione są równocześnie wszystkiej warunki wymienione w punktach od a) do e): brak któregokolwiek z nich zobowiązuje Adresata do zwrócenia się z prośbą do Nuncjatury o uzyskanie z Sekretariatu Stanu wskazań i autoryzacji.
W tym celu Adresat musi dostarczyć dokumentację do Nuncjatury Apostolskiej i zastosować się do decyzji, którą otrzyma od samej Nuncjatury bądź bezpośrednio z Sekretariatu Stanu. Oto informacje, które należy przedstawić:
- dane identyfikujące podmiot, który chce używać Wizerunku i/lub Emblematów;
- co i w jaki sposób ma być używane?
- zakres terytorialny podejmowanych działań;
- czas trwania działań;
- jeśli przewiduje się produkcję jakiegoś wyrobu, to należy podać ilość egzemplarzy, które mają być wyprodukowane (nakład) i sposób ich rozprowadzania;
- kwestie ekonomiczne: cena i sposób zapłaty; ewentualne tantiemy.
W razie wątpliwości co do tego, czy wszystkie warunki są rzeczywiście spełnione, i we wszystkich przypadkach większej wagi bądź też bardziej skomplikowanych, prosi się, aby Adresat przekazał sprawę do Nuncjatury.
2.3. Wyjaśnienia i przykłady odnośnie do warunków przedstawionych w paragrafie 2.2
- przez „cele instytucjonalne” należy rozumieć własne cele Adresata zgodnie ze statutami czy innymi normami, które mają zastosowanie. Adresat jest więc upoważniony do używania Wizerunku i/lub Emblematów do czynności ściśle związanych z zakresem jego kompetencji instytucjonalnej i terytorialnej.
- przez „naturę komercyjną czy reklamową” rozumieć należy użycie Wizerunku i/lub Emblematów w celach bezpośrednio czy pośrednio komercyjnych, np. w połączeniu z marką czy nazwą przedsiębiorstwa lub innych podmiotów komercyjnych.
- gdy chodzi o autoryzowanie podmiotów trzecich do użycia Wizerunku i/lub Emblematów, należy rozróżnić dwa przypadki:
c.1) w sytuacji, gdy podmiot trzeci jedynie wykonuje usługę dla Adresata (np. Adresatem jest parafia, która chce wydrukować publikacje religijne dla własnych celów instytucjonalnych i zleca to zadanie drukarni), nie jest potrzebne informowanie o tym Sekretariatu Stanu ani prośba o autoryzację;
c.2) w innych przypadkach, także w razie wątpliwości, należy zawsze zwrócić się do Nuncjatury z prośbą o autoryzację. - podróże Ojca Świętego i celebracje o wymiarze ogólnokrajowym są, z natury rzeczy, wydarzeniami nadzwyczajnymi, zatem użycie Wizerunku i/lub Emblematów musi być prewencyjnie zakomunikowane i autoryzowane przez Nuncjaturę Apostolską czy też Sekretariat Stanu.
- warunek e) odnosi się do wszystkich przypadków, w których, na podstawie ogólnych zasad prawa kanonicznego i cywilnego lub też wypowiedzi Ojca Świętego, użycie Wizerunku i/lub Emblematów należy uznać za zabronione. Dla przykładu rozważmy, że zgodnie z przepisami obowiązującymi w wielu krajach, billboardy na budynkach użyteczności publicznej są zabronione w przypadku braku konkretnych zezwoleń: oczywiste jest, że każdy Adresat pozostanie odpowiedzialny za weryfikację i przestrzeganie tych przepisów i wszystkich innych wynikających z obowiązującego prawodawstwa, bez żadnego wyjątku. Podobnie, użycie Wizerunku na przedmiotach o znacznej wartości, takich jak medale lub monety, zgodnie z ogólnymi wskazówkami przekazanymi przez Ojca Świętego, należy uznać za zabronione.