Rola i zadania Nuncjusza Apostolskiego

Dyplomacja Stolicy Apostolskiej różni się w sposób zasadniczy od dyplomacji świeckiej:

  • odmienną naturą władzy, której jest reprezentantem;
  • interesami, jakie ma chronić;
  • celem, do którego dąży;
  • środkami, jakich używa;
  • osobą samego dyplomaty.

Podkreślił to kard. Angelo Sodano, ówczesny Sekretarz Stanu, podczas pobytu w Polsce na przełomie kwietnia i maja 1998 roku: „Dyplomata papieski troszczy się o sprawy duchowe, do których należą: sprawy dotyczące Kościoła, prawa ludzkie, problemy moralne, wartości uniwersalne. Ma on zasadnicze zadanie przyczyniać się do rozszerzania i realizowania orędzia ewangelicznego, chroniąc równocześnie interesy nie tylko Kościoła, ale także państwa, przy którym jest akredytowany. Troszcząc się bowiem o rozwój wartości ludzkich i religijnych, służy on wszystkim obywatelom danego kraju. W ten sposób dyplomacja kościelna posługuje się bardziej środkami moralnymi, niż materialnymi.”

Podstawy teologiczne wysyłania przedstawicieli Stolicy Apostolskiej

Istnienie i działalność przedstawicieli Biskupa Rzymu i Stolicy Apostolskiej znajdują swoje uzasadnienie teologiczne w nauce o Kościele, szczególnie zaś o misji Piotra w Kościele, o kolegialności i jedności Biskupów, którą Sobór Watykański II na nowo wyłożył w swoich dokumentach. Nauka ta została następnie treściwie ujęta w posoborowym dokumencie Pawła VI, a mianowicie w motu proprio Sollicitudo omnium Ecclesiarum (Troska o wszystkie Kościoły). Normy dotyczące tej materii znalazły się również w obu promulgowanych przez Jana Pawła II kodeksach (kan. 362-367 Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz kan. 46 Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich).

Biskup Rzymu jest trwałym i widzialnym źródłem oraz fundamentem jedności Kościoła, biskupów i wiernych na całym świecie. Jednym z głównych jego zadań jest troska o zachowanie jedności i niepodzielności Kościoła (por. LG, n. 18), zachowanie jedności wiary, sakramentów i dyscypliny (por. OE, n. 2). Warunkiem wypełniania tej posługi Ojca Świętego we wspólnocie Kościoła powszechnego jest utrzymywanie ścisłych więzów z braćmi w biskupstwie oraz z Kościołami partykularnymi. Obecność papieża we wszystkich Kościołach partykularnych jest konieczna, by mógł znać stan i potrzeby każdego z nich. Z oczywistych racji, nie może on tego czynić osobiście na sposób stały.

W kan. 362 KPK czytamy, iż „Biskupowi Rzymu przysługuje naturalne i niezależne prawo mianowania i wysyłania swoich legatów czy to do Kościołów partykularnych w różnych krajach lub regionach, czy też równocześnie do państw i rządów, jak również przenoszenia ich i odwoływania, z zachowaniem przepisów prawa międzynarodowego, gdy idzie o wysyłanie i odwoływanie legatów ustanawianych w państwach.”

Nuncjusz jest więc współpracownikiem Biskupa Rzymu w wykonywaniu urzędu najwyższego Pasterza Kościoła. Na swój sposób uczestniczy w charyzmacie tego najwyższego pasterstwaojcostwa. Jego misja jest więc posłannictwem kościelnym głęboko pastoralnym, a nie świeckim czy politycznym. Nic zatem dziwnego, że Sobór Watykański II, jako wybitnie duszpasterski, wniósł w działalność dyplomatyczną nuncjuszy zasadniczą innowację: jego misja wobec Kościoła partykularnego jest funkcją religijno-kościelną ad intra, natomiast wobec wspólnoty politycznej, czyli państwa – funkcją religijno-kościelną ad extra.

Zadania nuncjusza

Ponieważ zadania nuncjusza są związane z jego podwójną misją, można je podzielić następująco:

A. Zadania wobec Kościoła partykularnego

Najważniejsze zadania nuncjusza w tej dziedzinie to:

  1. Reprezentowanie papieża (Stolicy Apostolskiej) przy Kościele partykularnym.
  2. Informowanie papieża o życiu, warunkach i działalności danego Kościoła partykularnego.
  3. Udzielanie pomocy biskupom i Konferencji Biskupów, zawsze jednak z poszanowaniem ich uprawnień i własnej odpowiedzialności.
  4. Przedkładanie papieżowi kandydatów na biskupów diecezjalnych i pomocniczych oraz przeprowadzanie procesów informacyjnych.
  5. Uczestniczenie w poczynaniach ekumenicznych i współpracy międzynarodowej Kościoła partykularnego.
  6. Obrona uprawnień Kościoła partykularnego i Stolicy Apostolskiej.

B. Zadania wobec władz państwowych

Sumarycznie rzecz ujmują, należy tu wymienić:

  1. Reprezentowanie papieża (Stolicy Apostolskiej) wobec władz danego państwa lub organizacji międzynarodowej.
  2. Podtrzymywanie poprawnych stosunków między Stolicą Apostolską a rządem danego kraju.
  3. Prowadzenie rokowań (w porozumieniu z miejscową Konferencją Biskupów), dotyczących relacji państwo – Kościół (konkordat, umowy, porozumienia, konwencje).
  4. Dialog i współdziałanie z władzami świeckimi na rzecz obrony praw człowieka, poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności wyznania, sumienia i kultu, obrony życia, trwałości rodziny, solidarności z najuboższymi członkami społeczeństwa, obrony pokoju w życiu społecznym państwa.